Katarakt Ameliyatı için Hangi Merceği Tercih Etmeliyim?

Katarakt, göz merceğinin bulanıklaşması sonucu görme azalmasıyla sonuçlanan bir hastalık olup, modern ameliyat teknikleri ile başarılı bir şekilde tedavi edilmektedir. Ülkemizde her yıl yüzbinlerce kişi katarakt ameliyatı olmaktadır. Katarakt ameliyatında, bulanıklaşan göz merceği temizlenerek çıkarılır ve yerine görmeyi sağlayacak yapay mercek takılır. Yakın bir zamana kadar sadece tek tip mercek kullanılmakta ve hastalar katarakt ameliyatı sonrası gözlük kullanma durumunda kalmaktaydı. Günümüzde mercek teknolojisinin  gelişmesiyle uzak görme, yakın görme, ve astigmat gibi bozukluklar da katarakt ameliyatıyla aynı anda düzeltilebilmektedir. Farklı seçenekler arasından doğru merceğe karar vermek zor olabilir. Bu aşamada gündelik yapılan işler, hastanın mesleği,  gözlükten kurtulma isteği gibi tercihsel sebepler ve göze bağlı özellikler dikkate alınır. Gözünüze  uygun merceğe karar verirken göz doktorunuz  sizi ayrıntılı biçimde muayene edecek ve size uygun mercek şeçenekleri hakkında bilgilendirecektir.

Katarakt ameliyatlarında hangi tip mercekler kullanılır?

1. Monofokal (tek odaklı) mercekler: Bu merceklerin tek bir odak noktası olup sadece ayarlandıkları mesafeyi net gösterirler. Hastanın tercihine göre uzak veya yakın mesafeye göre ayarlanabilir. En sık uzak mesafeye göre ayarlanıp yakında gözlük kullanılması tercih edilir.
2. Multifokal (çok odaklı) mercekler: Bu merceklerin üzerindeki halkalar sayesinde çok sayıda odak noktası bulunur. Bu sayede hem yakın hem uzak mesafeyi net gösterirler. Son yıllarda akıllı mercek de denilen trifokal mercekler ile orta mesafelerinde görüntü netliği arttırılmıştır. Bu meceklerde tüm mesafelerdeki görüntü retinaya aynı anda net olarak düşmesine rağmen ışık saçılmaları, hareli görme gibi şikayetler oluşabilir. Bu durum beynimizin alıştığı görüntüden farklı olduğu için hastalar ilk başlarda bu durumu yadırgayabilir. Fakat belli bir süre sonra beynimiz bu duruma alışır ve şikayetler kaybolur.
3. EDOF (odak derinliği artırılmış) mercekler: Bu merceklerde halka sayıları az olmasına rağmen odak mesafeleri teknoloji kullanılarak arttırılmıştır. Bu sayede çok odaklı merceklerde görülen şikayetler çok daha az olur. Yakın mesafeyi çok iyi göstermemelerine rağmen uzak ve orta mesafeyi net gösterirler. Multifokal mercek kullanımı uygun olmayan, genç, lazer ameliyatı geçirmiş hastalarda ve ayrıca uzak mesafe ve  gece görüşün önemli olduğu meslek gruplarındaki hastalarda tercih edilir.
4. Torik mercekler: Astigmat bir çeşit göz bozukluğudur. Göze gelen ışın tek noktaya odaklanamaz ve dağınık bir görüntü oluşur. Bu sebeple hem yakın hem de uzak görme bozulur. Günümüzde torik göz içi mercekleri ile astigmat kusuru düzeltilebilmektedir.

Günlük işlerimin çoğu yakın çalışma mesafesinde. Hangi merceği seçmeliyim?

Eğer zamanınızın çoğunu bilgisayar, okuma, yazma gibi yakın işlerle geçiyorsanız ve çalışırken gözlük kullanmak istemiyorsanız birkaç seçeneğiniz olacaktır. Bunlardan biri tek odaklı merceği yakına göre ayarlamaktır. Bu durumda yakını gözlüksüz görebilecek fakat uzak gözlüğü kullanmanız gerekecektir. Başka bir yöntemde bir göz uzak görüş diğer göz yakın görüşe göre mercek numaraları ayarlanır. Bu yönteme monovizyon denir. Fakat gözlerin farklı görmesine alışmak zor olabilir. Diğer bir seçenek ise akıllı mercek teknolojisi olacaktır. Bu durumda yakın ve uzak gözlük kullanımı gerekmeyecektir.

Geceleri çok sık araba kullanıyorsam hangi mercek tercih edilmeli?

Eğer gece çok sık araba kullanıyorsanız veya mesleğiniz şöförlükse mercek seçimi daha da bir önem kazanır. Multifokal merceklerde geceleri hareli görme, ışık saçılması, kontrast kaybı gibi yan etkiler olduğundan şoförlük gibi çok sık gece araç kullanımı gerektiren mesleklerde tercih edilmez. Bu durumda tek odaklı merceklerin kullanımı daha uygun olacaktır.

Gözümde astigmat bozukluğu var. Katarakt ameliyatında astigmat da düzeltilebilir mi?

Astigmat hem uzak hem de yakın görmeyi etkileyen bir göz bozukluğudur. Eğer astigmat katarakt ameliyatı sırasında düzeltilmezse hastanın hem uzak hemde yakın gözlüğü kullanması gerekir. Astigmat torik göz içi mercekleriyle  düzeltilebilir. Eğer hasta çok odaklı mercek tercih ediyor ise astigmat mutlaka düzeltilmelidir. Aksi takdirde ciddi görme şikayetlerine sebep olur.

Gözümde katarakt dışında başka bir hastalık varsa hangi merceği tercih etmeliyim?

Eğer gözünüzde glokom, sarı nokta hastalığı, diyabetik retinopati, kornea düzensizliği gibi hastalıklar mevcutsa çok odaklı (akıllı) lensler kesinlikle kullanılmamalıdır. Çok odaklı mercekler uzak ve yakın görüntüden gelen ışığı paylaştırdığı için görüntüdeki ışık miktarı azalır. Buda zaten hasarlı retinanın net görüntü oluşturmasını zorlaştırır. Bu sebeple gözünüzde görme azalmasına neden olan başka bir hastalık varsa mutlaka tek odaklı mercekler tercih edilmelidir.

Gözümde katarakt olmadan da yakın görme için mercek taktırabilir miyim?

Göz merceği belli bir yaştan sonra sertleşir ve esnekliğini kaybeder. Yakın mesafeye odaklama yapamaz ve yakın görme bozulur. Bu duruma presbiyopi denir. Presbiyopi şikayetleri 50 yaş civarında iyice belirgin hale gelir. Bu yaştan itibaren yakın görme için akıllı mercek takılarak lens değişimi yapılabilir. Bu sayede hasta hem yakını hemde uzağı gözlüksüz görebilir. Bu işleme presbiyopik lens değişimi (prelex) denir.